درس‌های یک سوگ جمعی

دسته بندی:‌ یادداشت

سوگ فرایندی است که در اثر فقدان تجربه می‌شود و غم و اندوه را به‌ همراه دارد؛ برای مثال هر فردی در اثر مرگ اطرافیان خود، به‌ویژه کسانی که دوستشان دارد، سوگ را تجربه می‌کند.
غم یا سوگ جمعی، سوگی است که به صورت گروهی تجربه می‌شود. سوگ جمعی نحوۀ واکنش گروهی از مردم (مثل افراد یک منطقه، ملت و یا یک جامعه بزرگتر) نسبت به مرگ شخصی محبوب و یا تعدادی از افراد جامعه، جنگ، بلایای طبیعی و غیره است.

پس از انتشار خبر انفجار دلخراش در بندر شهید رجایی، موجی از همدردی و همدلی مردم ایران با آسیب‌دیدگان این حادثه در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفته است. بسیاری از کاربران با انتشار استوری‌هایی در اینستاگرام، همبستگی خود را نشان دادند و تاکنون بیش از ۸۰۰ هزار نفر در کمپین «در کنار مردم دریا همدردیم…» مشارکت کرده‌اند. هنرمندان و ورزشکاران نیز با انتشار پست‌ها و استوری‌هایی، با مردم بندرعباس ابراز همدردی کرده‌اند.

این فضا در توییتر نیز مشهود است؛ کاربران با به‌اشتراک‌گذاری غم و اندوه خود، همدردی خود را نشان داده‌اند؛ در محیط چندقطبی توئیتر، پستی از یک کاربر اسرائیلی که با انتشار ویدیوی انفجار نوشته بود «بای بای»، با اعتراض گسترده کاربران توییتر از گرایش‌های سیاسی مختلف مواجه شد.

در دنیای واقعی نیز این همدردی و همدلی نمود داشته است. دولت یک روز عزای عمومی اعلام کرد و مردم با حضور پرشور در مراکز انتقال خون برای کمک به مصدومان، صف‌های طولانی تشکیل دادند. همچنین فستیوال کوچه، که با دشواری مجوز برگزاری دریافت کرده بود، به احترام این حادثه تلخ پایان زودهنگام خود را اعلام کرد و در پستی اینستاگرامی نوشت: «کوچه از منتهی الیه شادی رو به نهایت غم سکوت میکنه».

همه چیز حکایت از آن دارد که مردم ایران، با هر نگرش و گرایشی، خود را همدرد مردم بندرعباس و خانواده‌های کشته‌شدگان و مجروحان این حادثه تلخ می‌دانند. امری که به چشم آمده و بطور مثال شروین حاجی‌پور در رابطه با صف اهدای خون مردم نوشته است «چقد آدم حسابیه این ایرانی جماعت».

برخی نیز با شگفتی راجع به این همدلی و همدردی مردم ایران سخن می‌گویند؛ گویی این همدردی جمعی تعجب‌آور است. اما چرا باید بابت آن تعجب کرد؟ شاید به این دلیل که مدت‌هاست بخاطر تنش‌های اجتماعی و سیاسی، برخی افراد و گروه‌ها، در تلاش برای پیشبرد ایده‌های خود، گاهی دیگران را نادیده گرفته یا حتی به آن‌ها توهین کرده‌اند و و در نهایت جامعه را چندپاره کرده‌اند.

این چندپاره‌شدن در موقعیت‌های مختلف نمایان شده و شاید به همین دلیل، همدلی جمعی امروز تعجب‌برانگیز به نظر می‌رسد. بااین‌حال، واقعیت این است که جامعه ایران در برابر منافع ملی و آنچه «ایران» می‌نامد، متحد و همدل است و هر آسیبی در گوشه‌ای از این سرزمین، برایش دردناک است؛ واین‌گونه حوادث نیز این حقیقت را بیش‌ازپیش آشکار می‌کنند.

همدردی جمعی، نشانه‌ای امیدبخش از همبستگی در جامعه ایران است. کاش دور نباشد روزی که این جامعه یک «شادی جمعی» را هم تجربه کند.

هاشم اورعی | رئیس اتحادیه انجمن های انرژی ایران